Tegenwoordig gaat de visie op biodiversiteit verder dan de perceelgrenzen en houdt men ook rekening met de onmiddellijke omgeving van de wijngaard. Het wijnbouwperceel wordt gezien als een onderdeel van een ruimer ecosysteem. Om dit ecosysteem in evenwicht te houden en een monocultuur van alleen maar wijnstokken te vermijden, zijn er verschillende initiatieven uitgewerkt, zoals de aanplanting van hagen, bomen en bossen maar ook de aanleg van insectenhotels, muurtjes en gebouwtjes. Al deze elementen bevorderen de ontwikkeling van schuilplaatsen in de wijngaard.
Concreet komt de bijzondere aandacht voor de omliggende gebieden neer op: de aanleg van bloemrijk braakland en het onderhoud van wilde grasvelden die één keer per jaar vlak voor de oogst worden gemaaid; het aanplanten van bomen in of rond de wijngaarden (agrobosbouw) om de aanwezigheid van insecten (lieveheersbeestjes, libellen …) en kleine dieren in de wijngaard te bevorderen. Dode bomen worden niet verwijderd omdat ze onderdak bieden aan insecten en vogels; aanplanting van hagen. In totaal werd in 2018 bijna 23 km aan beschermende struikhagen aangeplant met de steun van ‘Arbres et paysages’, de Franse vereniging voor bomen en landschappen. Deze hagen bestaan uit landelijke en lokale soorten die een gediversifieerde omgeving in stand helpen te houden, een verscheidenheid aan schuilplaatsen voor wilde dieren bieden en ook een soort van natuurlijke proviandkamers vormen. In dezelfde optiek is er met de financiële steun van de jagersbond van de Gironde meer dan 3000 m aan ecologische corridors heraangelegd op een tiental eigendommen. Deze corridors bevorderen de ontwikkeling van het wild; de plaatsing van bijenkorven, waardoor er permanent bestuivers aanwezig zijn in de wijngaarden.
Deze zones fungeren als reservoirs van biodiversiteit, vormen een ecosysteem met de wijngaard (om monocultuur te vermijden) en dragen bij tot een beter ecologisch evenwicht in de wijngaard.
Onderzoek ondersteunt en bevordert een aantal van deze praktijken
VITINNOV, verbonden aan het Franse instituut voor wijnwetenschappen ISVV, is een eenheid voor technologieoverdracht die de sector de mogelijkheid biedt om voordeel te halen uit de concrete resultaten van wijnbouwonderzoek.
De projecten van VITINNOV omvatten onder meer drie studies die specifiek gericht zijn op biodiversiteit.
– Het MUSCARI-project: Met dit project wil men bijdragen aan meer betrokkenheid van de producenten bij de zogenaamde ‘gewone’ biodiversiteit. Daarvoor zijn al verschillende acties uitgewerkt, zoals een informatiebundel over de samenstelling van botanische mengsels die optimaal zijn voor het inzaaien van graspartijen.
– Het VITIPOLL-project: wijnbouw + bestuiving : Het doel is om bloemenstroken aan te leggen die gunstig zijn voor bestuivers op basis van zaden op het niveau van een wijn-AOC. De aanleg van ecologische corridors wordt aangemoedigd door bewustmaking en raadpleging van de belanghebbenden (tegelijkertijd in zowel stedelijke gebieden als wijnbouwgebieden). De aanleg van corridors met kruidachtige planten die gunstig zijn voor wilde bestuivers gebeurt met streekeigen soorten met het label ‘Végétal Local’. Het AOC-gebied Margaux is hier een eerste testlocatie voor.
– Het PhytAE-project: ‘Evolutie van de praktijken naar duurzame wijnbouw: fytosanitaire en agro-ecologische aspecten’. Dit project heeft tot doel om hefbomen te bestuderen om te ‘handelen in het belang van deugdelijkere wijnbouw’. Concreet bestudeert men het effect van de gehanteerde praktijken voor bodembeheer (grondbewerking, inzaaien van graspartijen) op de biodiversiteit in de wijngaardbodem (kolonies van bodeminsecten, mesofauna, regenwormen) en de diensten die worden geleverd in het ecosysteem (afbraak van organisch materiaal, vruchtbaarheid van de bodem …). Deze studie wordt momenteel uitgevoerd binnen een netwerk van percelen in de productiefase en zou vanaf 2020 heel concrete aanbevelingen moeten opleveren.
AOC’s zetten zich in voor biodiversiteit: toevoeging van agromilieumaatregelen aan het lastenboek van de AOC’s van Bordeaux
Naast individuele initiatieven ondersteunen ook collectieve instrumenten de ontwikkeling van de biodiversiteit. Zo zijn er onlangs aan het lastenboek van de beschermde oorsprongsbenamingen (Appellations d’Origine Contrôlée, AOC) van Bordeaux agromilieumaatregelen toegevoegd die aantonen dat de wijnbouwsector bereid is zich in te zetten voor een deugdelijke aanpak.
Een greep uit de maatregelen die de wijnbouwers uit deze AOC-regio’s gezamenlijk hebben aangenomen: de verplichting om gras te zaaien aan de rand van de percelen; gras zaaien tussen de wijnstokken; verbod op het gebruik van herbiciden aan de rand van de percelen (wendakkers en niet-beplante of braakliggende stroken tussen percelen); verbod op het gebruik van herbiciden op het volledige grondoppervlak; de verplichting voor wijnbouwers om hun behandelingsfrequentie-index (indice de fréquence de traitement, IFT) te kennen en te meten, want dit is een belangrijke indicator voor het gebruik van pesticiden en een eerste aanzet voor een instrument om de gebruikte hoeveelheden nauwkeuriger af te stellen; de mogelijkheid om nieuwe rassen in te voeren (variëteiten die van belang zijn voor de aanpassing aan de klimaatverandering op basis van een lijst opgesteld door elke AOC) (maximaal 5% van de oppervlakte, 10% van het mengsel van een wijn); de verplichting voor wijnbouwers om zich te laten certificeren in het kader van een milieuvriendelijke benadering.