De wijngaard van het Château de Bousval huldigde haar nieuwe wijnkelder in, ontworpen door het architectenbureau AWAA van Charly Wittock. De wijngaard schrijft zich in binnen een biologische en experimentele benadering van landbouw door te experimenteren met biodynamie en permacultuur. De wijnkelder integreert zich op duurzame wijze in de wijngaard. Op de site wordt loopt in de maand juni een tentoonstelling van hedendaagse kunst, samengesteld door galerie Esther Verhaeghe- art concepts. De wijngaard is toegankelijk voor het publiek mits reservatie. De eerste oogst die wordt verkocht wordt verwacht voor de herfst van 2020.
De wijngaard een broeiplek voor biodynamie en permacultuur . De wijngaard van 5,2 hectare die op esthetisch vlak homogeen is, omvat verschillende soorten grond, hellingen en liggingen die het mogelijk maken drie verschillende druivensoorten te planten: chardonnay, pinot noir (1ha 15) en pinot gris (35 are). Sinds 2014 evolueert de wijngaard, omzoomd door bloemen met velden en hagen, met haar micro-organismen, natuurlijke roofdieren, peulvruchten en gecontroleerde groene bodem volgens de biologische landbouw, zoals Michel Verhaeghe steeds gewenst heeft.
Met geduld, observatie en nederigheid plant Germano Prior de werken in functie van de natuurlijke cycli van de wijngaard, die nauw verbonden is met het kosmische ritme, en volgt de rituelen van de biodynamie die voor de klassieke cultuur is wat homeopathie is voor de geneeskunde. Onlangs heeft de wijngaard zich gericht op permacultuur op aanraden van Philippe Vaisière, bosbewerker en wijnproducent. Er werden nieuwe bloemen en planten geplant in de tussenrijen om de ranken een nieuw biologisch evenwicht te geven. Het doel is om geen compromissen te sluiten met de chemische industrie. Het ideaal voor Vincent Dienst, meester van de wijngaard, is om deze filosofie tot het einde van het vinificatieproces verder te zetten. Poëzie in een fles. Een natuurlijke fertiliteit. Wijn in harmonie met haar eigen gist.
Wanneer de wijn lang genoeg in de kuipen heeft gerust van de wijnoogst van 2018, de derde wijnoogst na de eerste druppels van 2016 en de kleine oogst van 2017, wordt overgegaan op het bottelen, etiketten aanbrengen en de commercialisering die is voorzien voor de herfst 2020 met vier cuvées, een « grand vin » chardonnay, een chardonnay « second vin », pinot noir en pinot gris. Het resultaat is dat van de ontmoeting tussen de mens, de wijngaard, fauna, flora, de hemel en de grond van Bousval.
De wijnkelder van de architecten AWAA, is anders dan de meeste wijnkelders. In tegenstelling tot hedendaagse wijnkelders waar de eenvoud van het proces voorrang krijgt op ecologie, is het Château de Bousval, bijgestaan door het architectenbureau AWAA, de uitdaging aangegaan om kwaliteit, biodynamie en duurzame ecologie te combineren, een première in het milieu. Vanaf het begin van het project heeft Michel Verhaeghe de Nayer zichzelf de uitdaging opgelegd om in het domein van het Château de Bousval een eco-verantwoordelijke wijnkelder op te trekken, terwijl de huidige praktijk op zoek is naar een vereenvoudiging van alle productiestappen via moderne technologie.
De ontmoeting tussen twee gepassioneerde perfectionisten heeft geleid tot het ontstaan van een nieuwe wijngaard die zeer bijzonder is en een voorloper in haar domein. De sleutelwoorden: een eco-verantwoordelijke benadering, weinig afval, weinig grijze energie, hernieuwbare en recycleerbare materialen, geen buitensporig budget.
Een krachtige tool, lang leefbaar met respect voor het milieu
Oorspronkelijk werd het project ontwikkeld om in beton te worden uitgevoerd. Het is vervolgens geëvolueerd naar een structuur in hout zonder fundering in de grond. Matricel, een bureau dat advies geeft omtrent energie, milieu en speciale technieken, heeft de thermische implicaties berekend van een dergelijke verandering van materiaal op de ecologische prestatie. Een gespecialiseerde timmerman, Axel Ketele, werd opgenomen in het team om de structuur in hout uit te werken op een sokkel van beton. De verticale bekleding in spar werd in het zwart bewerkt om die zo optimaal te integreren in het landschap.
Een mooi silhouet in hout met welvingen
Met haar unieke, gewelfde vorm, haar felgroen dak dat mooi samengaat met de fauna en de flora van de oorspronkelijke setting, en haar hoge ramen die het zonlicht weerkaatsen, gaat de wijnkelder perfect op in haar omgeving, klaar om de wijnoogst te ontvangen die slechts een paar meter verderop werd geoogst en zo de verderzetting van het werk garandeert van de wijngaard. Vanaf de grote gistingsruimte tot aan de nabijgelegen ruimtes voor fermentatie, vaten, laboratorium en distillatie eenheid, werd alles getekend met een grote beheersing zodat het hele proces om wijn te maken zo natuurlijk mogelijk gebeurt en zodat men de artificiële installatie kan vermijden van pompen, verlichting, airconditioner, enz.
Een zeldzame nabijheid tussen wijngaard en kelder
Wat de stille kracht vormt van dit gebouw dat werd ontworpen door Charly Wittock en zijn team (AWAA), is de onmiddellijke nabijheid van de bewerkte gronden. Alvorens zelfs de plannen te ontwerpen voor de wijngaard van Bousval, hebben de architecten zich ondergedompeld in de wijnwereld van de Bourgogne, een immersie om alles te leren over technische beperkingen en het maken van wijn. Uit deze observatie is men tot de constatering gekomen dat de wijngaarden normaal verder af liggen van de wijngaard. Steeds vanuit het verlangen naar het verminderen van de ecologische voetafdruk en dus vanuit de wil om verplaatsingen te beperken, ging het bureau AWAA in tegen het klassieke schema en heeft de wijngaard in rechtstreeks contact ingeplant in de site.
Het architecturaal object als steun voor het productieproces
Een van de belangrijkste elementen van het bureau AWAA was om de verschillende delen van het gebouw in een enfilade te ontwikkelen zodat de structuur zich wegcijfert voor het proces dat nodig is voor de wijnbouw. Ondanks de technische beperkingen van de constructie om te werken met de zwaartekracht voor de distributie van de wijn, geeft het gebouw de indruk uit de grond te komen en geleidelijk aan naar boven te glijden om de grote toegangspoorten van het onthaal te bereiken aan de gistingsruimte.
Een potentieel van +/- 30.000 flessen per jaar, 22.500 liter wijn per jaar, 2.500 liter eau-de-vie met druiven. Het architectenbureau tekent hier, in Bousval, de meest elegante combinatie van een wijnkelder- wijngaard waar de vereisten van pure techniek perfect samengaan met vakmanschap.
De belangrijkste realisatie van het bureau AWAA zijn de Bibliotheek Wittockiana, de site van Brouwerij Duvel Moortgat, de Hallen van Schaarbeek, Winery, Caméléon, alsook talrijke privé residenties en scenografieën zoals voor het Whitney Museum in New York en onlangs één in het Centre Pompidou in Parijs.
Illustraties Vincent Brisson