Pijnpunten visserij in Seaspiracy niet algemeen en niet overal toepasselijk – Duurzame visserij is mogelijk
De Netflix-film Seaspiracy is erg kritisch over de visserij. Het stelt een aantal visserijpraktijken aan de kaak in grootschalige visserij en aquacultuur, vaak ver weg van onze Europese wateren. Het is belangrijk dat problemen zichtbaar worden gemaakt maar ook om nuance te brengen bij deze film én de context van de visserij in Europa toe te voegen. Daarover krijgt de Belg die wel graag eens een stukje vis eet te weinig toelichting in de film. Onze bevolking informeren over de positieve evolutie in onze visserij is dan ook belangrijk.
De visserij houdt risico’s in
De visserij is mondiaal bekeken een belangrijke economische activiteit en draagt in aanzienlijke mate bij tot de voedselvoorziening en het levensonderhoud van veel kustbewoners. Een groeiende wereldbevolking en een groeiende visserijcapaciteit (o.a. door beter uitgeruste en grotere schepen) vergroot de druk op de vispopulatie.
Seaspiracy kaart terecht het probleem van overbevissing, illegale visserij en bijvangst aan. Een beperkt gedeelte van de vis wordt illegaal gevangen, vaak in afgelegen gebieden en internationale wateren die niet onder een of andere vorm van beheer vallen waardoor er wantoestanden kunnen zijn op gebied van personeel, milieubelasting en overbevissing. Daarnaast zijn er ook bepaalde vormen van aquacultuur waar bijkomende verduurzaming noodzakelijk is.
Problemen niet algemeen en overal
Seaspiracy laat na om duidelijk te maken dat de vermelde problemen niet algemeen zijn en dat er regio’s zijn met een degelijk visserijbeheer waar deze mistoestanden niet of in mindere mate voorkomen. Seaspiracy toont evenmin de maatregelen die al zijn doorgevoerd en daadwerkelijk hebben bijgedragen tot een verbetering van de situatie.
Op de uitgestrekte visgronden waar de Belgische vissers actief zijn is de situatie alleszins veel genuanceerder. Onze professionele visserijsector, bestaande uit 65 vissersvaartuigen, is onder andere via het Europees Gemeenschappelijk Visserijbeleid (EGV) onderworpen aan strenge regelgeving. De EU loopt trouwens wereldwijd voorop in het verbannen van illegale visserij.
De Belgische visserijsector levert serieuze inspanningen om ongewenste vangsten te vermijden, bodemberoering tegen te gaan, minder CO2 uit te stoten en de algemene milieu-impact te minimaliseren. Vis is daarenboven het product van dierlijke afkomst met de kleinste CO2-voetafdruk.
Alle voedselproductiesystemen hebben een impact op de natuurlijke wereld, maar uiteraard sommige meer dan andere. Er bestaat echter wel degelijk duurzame visserij. De meest recente data van de Voedsel- en Landbouworganisatie van de Verenigde Naties (FAO) toont aan dat bijna twee derde van de visbestanden een duurzaam niveau heeft (66 procent) en dat 79 procent van alle aanlandingen van de zeevisserij afkomstig is van deze biologisch duurzame bestanden. Dit betekent echter niet dat er geen problemen zijn. Ongeveer 34 procent van de visbestanden bevinden zich onder een duurzaam niveau en leveren 22 procent van de aanlandingen (Bron:FAO) .
Wat de toestand in Europese wateren betreft biedt de GEOFISH tool (www.geofish.be) die het Instituut voor Landbouw-, Visserij- en Voedingsonderzoek (ILVO) ontwikkelde een handig visueel overzicht. De tool brengt immers informatie samen over mariene ruimtelijke planning, de staat van de visbestanden en de aanvoer van de visserijsector.
Belgische visserij zet in op verduurzaming
De Belgische visserijsector speelt in op de groeiende maatschappelijke aandacht voor duurzaamheid door middel van het ‘Visserij Verduurzaamt’-initiatief. Via de ‘Visserij Verduurzaamt’-erkenning worden de inspanningen van de Belgische rederijen ter zeevisserij inzake duurzaamheid op een objectieve en wetenschappelijk onderbouwde manier opgevolgd, gestimuleerd en erkend. Meer info hierover vind je op www.visserijverduurzaamt.be.
Om het marien zwerfvuil te bestrijden werken de Belgische vissers vrijwillig mee aan het recycle-initiatief Fishing For Litter (FFL). Het afval dat ze bij het vissen toevallig bovenhalen, verzamelen ze in grote afvalzakken, zogenaamde Big Bags. Eenmaal aan land, levert de bemanning de Big Bags in en wordt het marien zwerfvuil verder verwerkt en gerecycleerd. Het is belangrijk dat wereldwijd meer aandacht gaat naar een vermindering van het gebruik van plastiek en een goed afvalbeleid. Dit weegt veel zwaarder door voor het milieu dan het verlies van vissersnetten door de vissers.
Aandacht voor duurzamere visserijtechnieken
De Belgische vloot vist met verschillende vistechnieken die over de jaren heen selectiever en duurzamer zijn geworden. Er zijn niet alleen diverse varianten van de boomkor in gebruik die de impact op het marien milieu reduceren (zoals de SumWings, Aquaplaning Gears of Ecorolls), maar ook tal van andere aanpassingen zijn ingevoerd om onder andere ongewenste bijvangst te verminderen (bv. Benthos Release panel, Vlaams paneel). Recent onderzoek heeft daarenboven aangetoond dat de problematiek van bodemberoering complexer is dan doorgaans wordt voorgesteld. Het blijkt zo te zijn dat diepe rustige bodems en kwetsbare ecosystemen, zoals riffen, zeer gevoelig zijn voor sleepnetvisserij. Ondiepe wateren met een sterke natuurlijke verstoring (door o.a. stormen en stromingen) zoals de zuidelijke Noordzee, waar de Belgische vloot ook actief is, blijken dan veel minder tot niet gevoelig. Bijgevolg is ook hier de nodige nuance op zijn plaats.
Tot slot levert de Europese aquacultuursector grote inspanningen om zijn activiteiten verder te verduurzamen op vlak van o.a. duurzaam visvoeder (bv. afkomstig van planten of insecten), ziektebeheer, dierenwelzijn en het beheer van reststromen (nutriënten). Daarnaast kunnen bepaalde vormen van aquacultuur zelfs een positieve milieubijdrage leveren door de extractie van nutriënten (bv. de kweek van schelpdieren en algen). Het beperkte aantal Vlaamse kwekers, die zich specialiseren in landgebaseerde kweeksystemen, kenmerken zich trouwens door een hoge mate van waterrecyclage (>90%) en gecontroleerde kweekomstandigheden met aandacht voor het welzijn van zowel de omgeving als dier.
Vis van bij ons blijft een goede keuze
Voedingsspecialisten raden aan om wekelijks één tot twee keer vis te eten. Vis levert belangrijke voedingsstoffen, waaronder hoogwaardige eiwitten, vitamine B12, vitamine D, selenium, jodium en omega 3-visvetzuren die elk op hun manier maar ook samen bijdragen tot een goede gezondheid. Het blijft dus verstandig om regelmatig vis te eten. Internationale keurmerken, zoals MSC en ASC, zijn een goede indicatie voor duurzaam gevangen vis en worden door een extern controleorgaan gecontroleerd.
Als je voor verse vis kiest, is het uitgaande van de reglementering van het EGV en de lopende verduurzamingsinitiatieven raadzaam om voor lokale soorten te kiezen. Hou je ook rekening met het seizoen dan weet je zeker dat de vis op zijn best is (lekkerst) en dat de vis niet in zijn voortplantingsseizoen zit (op dat moment wordt hij beter gerust gelaten om de vispopulatie op peil te kunnen houden). Je vishandelaar kan je adviseren bij je keuze of je kan zelf een kijkje nemen in de seizoenskalender van vis op https://www.lekkervanbijons.be/vis/seizoenskalender-vis.